ایران در جایگاه هفدهم پرجمعیتترین کشورهای جهان قرار دارد، با این حال از نظر مصرف محصولات پلاستیکی در میان پنج کشور پرمصرف است، به عبارت دیگر استفاده از پلاستیک در کشور بالاتر از متوسط سرانه جهانی است.
پلاستیک با توجه به ماندگاری 200 تا 500 ساله آن در طبیعت و نیز خسارات زیاد و گاه جبرانناپذیری که در طول این مدت به محیط زیست وارد میکند، مادهای مخرب برای محیط زیست، طبیعت و تمام زیستمندان موجود در آن بهشمار میرود.
چندی پیش سعید متصدی معاون محیط زیست انسانی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: در بخشهایی از بدن حدود 40 درصد گونههای جانوری در دریاها پلاستیک پیدا شده است، در حالیکه 60 درصد کیسههای پلاستیکی که استفاده میشوند، لازم به استفاده نیست.
وی که در یک نشست خبری سخن میگفت، با اشاره به اهمیت فرهنگسازی برای خودداری مردم از مصرف کیسههای پلاستیکی، اظهار کرد: با توجه به اهمیت موضوع به دنبال حذف کیسههای پلاستیکی با همکاری سایر نهادها هستیم و جزو برنامههای اصلی سازمان در سالجاری است که در آینده نزدیک دستورالعملهای اجرایی آن اعم از تشویقی، تنبیهی و فرهنگسازی به اطلاع عموم خواهد رسید.
بر این اساس، 21 تیرماه بهعنوان روز ملی بدون نایلکس اهمیتی ویژه از جهت آگاهی بخشی دارد و مناسبتی قابل اعتنا برای اقدام شهروندان و دولتمردان برای کاهش استفاده از کیسههای لاستیکی است.
*** مصرف پلاستیک در ایران، بیش از 3 برابر متوسط جهانی
'محمد درویش' مدیر کل دفتر مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: چند سالی است که 21 تیرماه روز ملی بدون نایلکس نامگذاری شده است تا بهانهای برای شناساندن هر چه بیشتر مضرات پلاستیک باشد.
وی افزود: ایران از لحاظ جمعیتی هفدهمین کشور دنیا است اما از نظر مصرف پلاستیک جزو 5 کشور نخست جهان قرار گرفته است که با یک حساب سرانگشتی درمییابیم در کشورمان بیش از 3 برابر متوسط جهانی پلاستیک مصرف میشود.
وی با بیان این که میزان مصرف پلاستیک در ایران 500 هزار تن در سال است، اظهار کرد: این در حالی است که از این راه آسیب زیادی به محیط زیست و زیستمندان در آن وارد می آید.
درویش ادامه داد: باید در نظر داشته باشیم که پلاستیک مادهای مخرب محیط زیست، مصرف کننده انرژی و آب و مولد گازهای گلخانهای است بنابراین نخستین اقدام ما در این زمینه باید کاهش مصرف تولیدات حاصل از این ماده باشد.
*** مسمومیت حیات وحش با پلاستیک
به گفته درویش، فراوانی پلاستیک در طبیعت خود به یکی از مواد مسموم کننده تنوع زیستی به ویژه پرندگان تبدیل شده است زیرا این حیوانات به گمان یافتن غذا، تکههای پلاستیک را میخورند و این مساله موجب مسمومیت آنها میشود.
مدیر کل دفتر مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست افزود: همچنین پلاستیک در طبیعت باعث میشود که آب امکان نفوذ به خاک نداشته باشد و سیلهای مصنوعی ایجاد شود که خساراتهای فراوانی را به همراه دارد.
وی ادامه داد: پلاستیکها 200 تا 500 سال در طبیعت ماندگاری دارند و از طریق رودخانهها و سیلابها وارد دریاها میشوند که در این شرایط مشکلات زیادی را برای زیستمندان دریایی ایجاد میکنند.
*** چشمانداز مقایسهای وزن پلاستیکها و ماهیها
چندی پیش استرکیش لاروش مدیر دفتر منطقهای یونسکو در تهران در مراسم روز جهانی اقیانوسها با ابراز نگرانی درباره افزایش آلودگیهای دریایی گفته بود: سالانه 8 میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوسها می شود و اگر اقدامی در این زمینه صورت نگیرد تا سال 2030 در هر دو دقیقه یک کامیون پلاستیک به آبهای اقیانوسها اضافه میشود.
لاروش که اظهاراتش روی پورتال پژوهشگاه ملی اقیانوس شناسی و علوم جوی قرار گرفت، تصریح کرد که بر اساس دقیقترین تحقیقات انجام شده، در حال حاضر 150 میلیون تن پلاستیک وارد اقیانوسها شده است، ضمن آن که به ازای هر 30 تن ماهی، یک تن پلاستیک وجود دارد. تا سال 2050 اقیانوسها حاوی پلاستیک بیشتری خواهند بود و تا 34 سال آینده وزن پلاستیکهای موجود در اقیانوسها بیشتر از وزن ماهیها خواهد شد.
*** قاره کثیف
این همه در حالی است که مدیر کل دفتر مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست از بحران در هفت نقطه کره زمین در اقیانوسها خبر داد.
درویش تصریح کرده بود: هفت نقطه از کره زمین در اقیانوسها با انبوه زبالههای حاوی یونیلیت، پلاستیک و مشتقات آنها روبرو است، در طول نیم قرن گذشته حجم بسیار زیادی از زبالهها در خشکیها و رودخانههای منتهی به دریاها و اقیانوسها رها شدهاند که در نهایت به پهنههای آبی رسیدند.
وی ادامه داد: حاصل این اقدام مرگ 1.5 میلیون آبزی و پرندگانی است که از آبزیان تغذیه میشدند، همچنین 300 گونه مهم از این آبزیان و پرندگان نیز در معرض انقراض قرار گرفتهاند.
درویش اظهار کرد: یکی از مهمترین این حجم عظیم زباله وجود لکه 3.5 میلیون کیلومتر مربعی در اقیانوس آرام و در بالادست جزیره هاوایی در غرب امریکا است که بیش از 2 برابر مساحت ایران وسعت دارد که از آن بهعنوان قاره هفتم یا قاره کثیف نام می برند.
وی افزود: زبالههای این قاره به تدریج جدا میشوند و حیوانات به تصور این که غذا هستند، آنها را میخورند که این مساله مرگ سالانه یک میلیون آبزی را به همراه دارد، البته این زبالهها به تدریج وارد چرخه غذایی انسانها نیز میشود زیرا از ماهیان این دریاها و اقیانوسها استفاده می کنیم.
*** مصرف 5 تا 7 کیسه پلاستیک در روز
درویش در خصوص روز بدون نایلکس تصریح کرد: هر خانواده ایرانی روزانه 5 تا 7 کیسه پلاستیک مصرف میکند که اگر هر روز یک کیسه کاهش مصرف داشته باشد، گام مهمی در زمینه کاهش یک آلاینده زیست محیطی برداشته است.
*** مطالبه مردم از دولت
وی با اشاره به نقش مردم در کاهش مصرف پلاستیک اظهار کرد: باید از دولت مطالبه کنند تا با صنایعی که محصولات تجدیدپذیر تولید می کنند و متوسط ماندگاری آنها در طبیعت 2 تا 7 ماه است، مذاکراتی داشته باشند تا با تولید انبوه پلاستیکهای تجدیدپذیر، آنها را جایگزین پلاستیکهایی با عمر 500 سال کنند.
درویش ادامه داد: همچنین دولت باید به این سمت حرکت کند که مالیات بیشتری برای تولیدکنندگان محصولات با ماندگاری بالا در طبیعت وضع کند.
*** ساماندهی تشکل های مردم نهاد برای کاهش مصرف پلاستیک
مدیر کل دفتر مشارکتهای مردمی سازمان حفاظت محیط زیست گفت: سازمان حفاظت محیط زیست در حال ساماندهی تشکلهای مردم نهاد با هدف کاهش مصرف پلاستیکها است تا با فرهنگسازی گامهای مهمی در این زمینه بردارد.
*** تعامل با تولیدکنندگان محصولات تجدیدپذیر
وی افزود: همچنین سازمان حفاظت محیط زیست درصدد تعامل با تولیدکنندگان محصولات پلاستیکی تجدیدپذیر است تا از آنها در راستای تولیدات این محصولات در قالب صنایع سبز و جایزه محیط زیستی حمایت کند.
۸ و ۹ اسفندماه ۱۳۹۸ (نجفاباد- ايران)
۴ و ۵ ارديبهشتماه ۱۳۹۸ (خرمآباد- ايران)
۱۰ تا ۱۲ ارديبهشت ماه ۱۳۹۸ (يزد- ايران)