مدتی است نقد صنعت خودرو و بازار شبه انحصاری آن نقل مجالس عامیانه و نیز آکادمیک در ایران شده است. نگارنده مشارکت یا پروژه یا سهامی در صنعت خودرو ندارد اما میخواهد بدلایل زیر به دفاع از این صنعت برخیزد:
۱. نخست ببینیم ابعاد صنعت خودرو در ایران چیست و چگونه است؟
صنعت خودرو در کشور ما در حال حاضر تولید کننده ۱،۲۰۰،۰۰۰ تا ۱،۳۰۰،۰۰۰ دستگاه خودرو در سال است. با این میزان تولید در ردّه پانزدهم یا شانزدهم( از نظر تعداد) در جهان است. در اینجا ما هر خودرویی را که در کشور تولید میشود اعم از مونتاژ و ساخت بدنه(به عنوان مثال ۲۰% قطعات داخلی) تا خودروهای تا ۹۸% عمق ساخت که شامل موتور، گیربکس، سیستم تعلیق، صندلی ها و داشبورد و ابزار دقیق ایرانی میشود را تولید داخل در نظر میگیریم.
۲. بازار خودرو ایران در حال حاضر حدود ۱،۳۰۰،۰۰۰ دستگاه در سال است که حدود ۷۵،۰۰۰ دستگاه آن وارداتی و بقیه تولید داخل است. از نظر تعداد ۹۴% بازار داخلی است.
۳. از نظر ارزش، بازار خودرو ایران حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد میشود که حدود ۱.۲ میلیارد دلار آن یا ۱۲% آن از نظر ارزش خودروی خارجی است.
۴. از نظر اشتغال صنایع خودرو سازی داخلی ۱۰۰،۰۰۰ تا ۱۱۰،۰۰۰ نفر را بهطور مستقیم مشغول بهکار کردهاند. و اما غیر مستقیم با قطعه سازان، تعمیر گاهها و سایر خدمات خودرویی، حدود یک میلیون نفر در این بخش کار میکنند!
سهم صنعت خودرو حدود ۲.۵% تولید ناخالص ملی برآورد میشود که عدد قابل ملاحظهای است.
۵. در مقایسه با صنایع بزرگ کشور مانند فولاد و مس و آلومینیم و ساختمان و آب و برق و پتروشیمی و..... به نظر میرسد صنعت خودرو پیشرفتهترین صنعت بزرگ داخلی باشد.
تبصره-تعدادی صنایع پیشرفتهتر هم در داخل داریم ولی به این ابعاد نیستند.
البته صنعت نفت به کنار، از نظر ارقام فروش شاید بعد از مخابرات( که در حال حاضر ساخت داخل زیادی ندارد)، صنعت خودرو بزرگترین ارقام را داشته باشد.
۶. با ارقامی که در بالا ذکر شد به نظر میرسد صرف نظر کردن از این صنعت به هیچوجه قابل تصور نیست.
بحث کیفیت
۷. بدیهی است که کیفیت خودروهای ایرانی قابل قیاس با خودروهای ژاپنی یا اروپایی یا کرهای نیست. اما یک سوال؛ مگر کیفیت کار کارگر یا مهندس یا دانشمند و محقق یا مدیر ایرانی یا حتی سرمایهگذار و حکمرانی ایرانی با کیفیت آحاد متناظر خود در ژاپن و اروپا یکی است؟!
پاسخ روشن است.
پس توقع آنکه ما باید خودرویی با کیفیت آنها سوار شویم کمی زیاد به نظر میرسد.
بقول مرحوم مغفور شاه شهید اعلیحضرت ناصرالدّین شاه باید همه چیزمان به همه چیزمان بیاید!
شما اگر بخواهید کیفیت خودروهای ایرانی را با جایی مقایسه کنید باید با تولیدات برزیل، روسیه، ترکیه، هندوستان یا مراکش مقایسه کنید، نه ژاپن و کره!!
۸. اما برای آنکه دوستان و بهخصوص اعضای هیات علمی جوان را ناامید نکرده باشم. چند خودروی با کیفیت ایرانی را برای استفاده و خرید معرفی میکنم( رفقای پولدار و اساتید جا افتاده، لطفا از این بخش صرفنظر نمایند):
-رنو ساندرو ساخت سایپا
-تندر پلاس ساخت ایران خودرو
- تندر ۹۰ ساخت پارس خودرو
-پژو ۲۰۷ ساخت ایران خودرو
-دنا پلاس ساخت ایران خودرو
همه اینها خودروهایی هستند که دارای بالاترین رده کیفی ساخت داخل( سه ستاره بهبالا) هستند.
البته خودروهای با رده کیفی بالاتر تولید داخل هم هست اما عمق ساخت داخل آنها کم است و قیمت آنها هم گرانتر است مانند:
-سوزوکی گراند ویتارا ایران خودرو
- سراتو ۲۰۰۰ ساخت سایپا
- هیوندا آی ۲۰ ساخت کرمان خودرو
- هیوندا اکسنت ساخت کرمان خودرو
اینها اغلب خودرو های چهار ستاره ساخت داخل هستند.
۹. نکته ما قبل آخر، سری هم به کربلای امپریالیسم و صهیونیسم بزنم.
برادران و خواهران! ما یک صنعت بهنسبت کاملی داریم که کار میکند و تولید خوبی دارد و هیچ کجای دنیا هم اکنون خودروهای ۵۵۰۰ تا ۸۰۰۰ دلاری با این ابعاد( از پراید گرفته تا سمند و پژو ۴۰۵) وجود ندارد. به نظر من عدهای میخواهند با ایجاد نارضایتی و بهانه جویی، این صنعت ما را زمین بزنند!
۱۰. عطش مصرف
هر عاقلی در کشور ما به زیست عمومی مردم نظری بیافکند به عطش وحشتناک مصرف برای کالای لوکس و خارجی پی میبرد. از کفش و لباس گرفته تا کیف و کامپیوتر و ساعت و تلفن همراه و..... این عطش شامل مصرف خودروی خارجی هم میشود و طُرفه آنکه محصور به طبقه ثروتمند هم نیست! این عطش بسیار مُسری است.
اگر بخواهیم به آن پاسخ مثبت دهیم باید در بسیاری صنایع را ببندیم و در نهایت بشویم.............. امارات متّحده عربی!!
بدون وجود تولید و صنعت وجود ما هم زاید است !
۸ و ۹ اسفندماه ۱۳۹۸ (نجفاباد- ايران)
۴ و ۵ ارديبهشتماه ۱۳۹۸ (خرمآباد- ايران)
۱۰ تا ۱۲ ارديبهشت ماه ۱۳۹۸ (يزد- ايران)